Αγγελόκαστρο

Το Αγγελόκαστρο είναι ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά κάστρα της Ελλάδας. Επίσης είναι από τα πιο παλιά, δεδομένου ότι η θέση ήταν οχυρωμένη από τον 7ο αιώνα τουλάχιστον. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Κέρκυρας κοντά στην Παλαιοκαστρίτσα και είναι τοποθετημένο στην κορυφή ενός βράχου σε μια απότομη πλαγιά, 305 μέτρα πάνω από τη θάλασσα.

Η πανοραμική θέα που προσφέρει είναι μοναδική και όταν ο καιρός είναι καλός, μπορεί να δει κανείς όχι μόνο την Παλαιοκαστρίτσα αλλά και ολόκληρο το νησί από την κορυφή.

Ο δρόμος που οδηγεί στο κάστρο περνάει από το χωριό Κρήνη και είναι στενός με αρκετές απότομες στροφές. Κάτω από το φρούριο υπάρχει χώρος για πάρκινγκ, μία καφετέρια και τουριστικό κατάστημα. Από εκεί συνεχίζετε πεζοί ακολουθώντας το μονοπάτι με τα σκαλιά που οδηγεί στην κορυφή του κάστρου. Συνίστανται να φοράτε άνετα υποδήματα, αθλητικά κατά προτίμηση, καθώς η ανάβαση έχει μονοπάτι αλλά είναι σε κάποια σημεία κουραστική.

Η προέλευση του ονόματος “Αγγελόκαστρο” δεν είναι απολύτως σαφής.

Μερικοί ιστορικοί αναφέρουν ότι το 1214 ο Μιχαήλ Α΄ ο Κομνηνός, δεσπότης της Ηπείρου -γνωστός και σαν Μιχαήλ Άγγελος- κατέλαβε την Κέρκυρα και μετά από το θάνατό του, ο γιος του ο Μιχαήλ Β’ ο Κομνηνός, οχύρωσε την περιοχή χτίζοντας το κάστρο και του έδωσε το όνομα του πατέρα του: «Αγγελόκαστρο».

Στην περίοδο των Ανδηγαυών, το κάστρο λεγόταν “Castrum Sancti Angeli” και κατά την Ενετοκρατία φρούριο Santangelo ή Σαντάγγελο.

Πριν από την κατάκτηση της Κέρκυρας από τους Ενετούς (1386) υπήρχαν ήδη τρία κάστρα στο νησί: Το φρούριο της Κασσιόπης στα βορειοδυτικά, το φρούριο Γαρδικίου στο νότο και το Αγγελόκαστρο που προστάτευε την δυτική ακτή.

Κατά τη διάρκεια ανασκαφών το 1999 ήρθαν στο φως ευρήματα από την 5ο-7ο αιώνα που πιστοποιούν ότι η θέση ήδη ήταν οχυρωμένη από τότε.

Μετά την απώλεια της Νοτίου Ιταλίας για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1071, εικάζεται ότι οι Βυζαντινοί φρόντισαν ιδιαίτερα την ενίσχυση του κάστρου, μιας και αυτό ήταν πλέον το πλέον ενισχυμένο φρούριο προς τη Δύση και ένα ισχυρό σημείο άμυνας εναντίον εισβολέων και πειρατών και κυρίως των Νορμανδών.

Το 1272 το κάστρο κατελήφθη από τους Ανδηγαυούς (δηλ. τους εκ Σικελίας ορμώμενους Νορμανδούς της δυναστείας των Ντ’ Ανζού). Τον Αύγουστο του 1386 το κατέλαβαν οι Ενετοί μετά από επίθεση στην οποία συμμετείχαν και Κορφιάτες (Κερκυραίοι).

Η περίοδος ακμής του κάστρου συνέπεσε με την Ενετοκρατία στην Κέρκυρα (1386-1797).

Οι οχυρώσεις του κάστρου πρέπει να οριστικοποιήθηκαν αυτή την περίοδο, οπότε πήρε τη μορφή με την οποία σώζεται μέχρι σήμερα.

Το Αγγελόκαστρο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απώθηση των Τούρκων στις τρεις πολιορκίες της Κέρκυρας από αυτούς, κυρίως το 1537 αλλά και μετά, το 1571 και το 1716.

Αργότερα η σημασία του επισκιάστηκε από τα φρούρια της πόλης της Κέρκυρας και σταδιακά εγκαταλείφθηκε. Στα χρόνια των Εγγλέζων περιήλθε σε αχρηστία εξαιτίας των αλλαγών που συνέβησαν στην πολεμική τέχνη. Έτσι αφέθηκε στην τύχη του. Τον 19ο αιώνα ήταν ήδη ερειπωμένο και ανακαινίστηκε το 1999.

Στο Αγγελόκαστρο οδηγούμαστε από ένα μονοπάτι στην αρχή του οποίου βλέπουμε τα θεμέλια της εκκλησιάς του Αγίου Ιωάννη, άγνωστης χρονολογίας.

Το κάστρο αποτελείται από έναν ψηλό περίβολο στην κορυφή του λόφου, με είσοδο στη βόρεια πλευρά που πλαισιώνεται από ένα ημικυκλικό πλάτωμα. Η δυτική πλευρά δεν έφερε τείχη, γιατί τα βράχια είναι σχεδόν κατακόρυφα.

Στην ανατολική και νότια πλευρά υπάρχουν άλλοι δύο αμυντικοί εξωτερικοί περίβολοι που πρέπει να λειτουργούσαν και ως αναλημματικοί τοίχοι (για τη συγκράτηση του εδάφους).

Στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται η ακρόπολη με την κεντρική είσοδο στα βόρεια, την οποία προστατεύει κυκλικός πύργος. Απέναντι από την κύρια πύλη τα ερείπια των κτιρίων αποτελούσαν τα καταλύματα της φρουράς, ενώ τρεις υπόγειες δεξαμενές νερού επέτρεπαν την ύδρευση του κάστρου. Μικρή πύλη υπήρχε και στην νότια πλευρά. Τα τείχη είχαν επάλξεις που σώθηκαν μόνο στην βόρειοδυτική γωνία της οχύρωσης.

Στην ανατολική πλευρά, κάτω από έναν μεγάλο όγκο βράχου είναι σκαμμένο μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Κυριακή με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα και ένα περίτεχνο μαρμάρινο θωράκιο που προέρχεται από έναν άλλον ναό, πιθανόν μια παλαιοχριστιανική βασιλική.

Στο ανώτερο σημείο της ακρόπολης βρίσκεται ο ναός του Ταξιάρχη (Αρχάγγελου Μιχαήλ) στο υπέρθυρο του οποίου αναφέρεται ότι το 1734 διοικητής της φρουράς του Αγγελοκάστρου ήταν ο Αλοΐσιος Ρεγγίνης. Το εκκλησάκι αυτό οικοδομήθηκε κατά τους ύστερους ή πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους πάνω στα ερείπια προγενέστερου κτιρίου, πιθανόν παλαιοχριστιανικού τρίκλιτου ναού.