Αφιέρωμα, Παξοί – Αντίπαξοι

Στο Ιόνιο Πέλαγος, 7 μίλια νότια της Κέρκυρας,  και 12 μίλια δυτικά της Πάργας  υπάρχει ένα σύνολο πανέμορφων μικρών νησιών, τα  σπουδαιότερα εκ των οποίων είναι:

• Παξοί

• Αντίπαξοι

• Μογγονήσι

• Άγιος Νικόλαος

• Παναγία

• Δασκάλια

Οι Παξοί έχουν συνολική έκταση 19 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Παρ’ όλο το λιγοστό εύφορο έδαφός της, είναι κατάφυτη από ελαιώνες και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες. Το υπέδαφος είναι ασβεστολιθικό, με αποτέλεσμα να μην συγκρατούνται τα όμβρια ύδατα και να υπάρχει πρόβλημα υπόγειου νερού. Οι ανατολικές ακτές του νησιού είναι ομαλές ενώ, οι δυτικές είναι απόκρημνες και απότομες.

Πρωτεύουσα του νησιού είναι ο Γάϊος και λιμάνια η Λάκκα, ο Λογγός και ο Οζιάς. Ψηλότερο σημείο του νησιού είναι η κορυφή του Αγίου Ισαύρου, με ύψος 250 m.

Έχει συνολική έκταση περίπου 3 τετραγ. χιλ. και είναι κατάφυτο από αμπελώνες. Το κρασί των Αντιπάξων θεωρείται από τα καλύτερα της Ελλάδας. Η Αγραπιδιά είναι το φυσικό λιμάνι του νησιού.

Το νησί διαθέτει αρκετές θαλάσσιες σπηλιές που ήταν τόπος κατοικίας και διαβίωσης της Μεσογειακής Φώκιας (Monachus monachus). Το ψηλότερο σημείο του νησιού είναι η Βίγγλα (106 m).

Τα τελευταία χρόνια  οι Αντίπαξοι κατοικούνται μόνο την καλοκαιρινή περίοδο. Οι απομονωμένες μικρές παραλίες και τα υπέροχα χρώματα της θάλασσα καθιστούν το νησί μοναδικό για θαλάσσιο τουρισμό.

Μικρά νησάκια που βρίσκονται στον κόλπο του Γάϊου και αποτελούν την φυσική προστασία του λιμανιού. Ο Άγιος Νικόλαος έχει έκταση 150 στρεμμάτων περίπου και είναι κατάφυτος από πεύκα και δασικά είδη. Θεωρείται τοπίο απείρου κάλλους και προστατεύεται από την πολιτεία.

Επάνω στο νησί βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Βενετσιάνικο κάστρο. Στο νησάκι της Παναγίας υπάρχει η ομώνυμη εκκλησία.

Μικρά νησάκια στα ΝΑ των Παξών. Το Μογγονήσι (ή Μπουκονήσι) έχει έκταση 200-250 στρεμμάτων και σχεδόν ακουμπά στον κύριο κορμό του νησιού. Το Καλτσιονήσι είναι πολύ μικρότερο και φιλοξενεί (σχεδόν δίπλα στο κύμα) την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, που κτίστηκε το 1650.

Παξοί, Έδαφος

Το κύριο χαρακτηριστικό των Παξών είναι η πέτρα και ο βράχος. Οπουδήποτε στραφεί το βλέμμα του επισκέπτη, θα δει τη πέτρα να ξεπηδά μέσα από το έδαφος και να αγκαλιάζει όλο το νησί. Το λιγοστό χώμα που υπάρχει μόλις που καταφέρνει να σκεπάσει ορισμένα τμήματα του εδάφους και να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της εύφορης γης. Τις περισσότερες φορές, το πετρώδες έδαφος επικρατεί και η βλάστηση μοιάζει να ξεπηδά κατευθείαν μέσα από τον βράχο. Εκτός όμως από το φυσικό τοπίο, η πέτρα χαρακτηρίζει και όλες τις ανθρώπινες κατασκευές πάνω στο νησί.

Οι παλιοί δρόμοι και τα μονοπάτια, οι σκαλινάδες και τα πεζούλια, τα σπίτια και  οι αποθήκες, οι τοίχοι στήριξης και τα διαχωριστικά όρια της γης, οι ανεμόμυλοι, και οι στέρνες, είναι όλα τους κατασκευασμένα από την πέτρα που υπάρχει στο νησί.

Απόκρημνες ακτές και γκρεμοί

Οι δυτικές ακτές του νησιού παρουσιάζουν μεγάλες  και απότομες κλίσεις, σχηματίζοντας απόκρημνες ακτές που υψώνονται μέχρι και το ύψος των  200 μέτρων.

Ορισμένες φορές τα τοιχώματα της ακτής είναι κυριολεκτικά κάθετα (π.χ. στο Μουσμούλι, στην Καστανίδα, στον Ερημίτη, κ.α.) με αποτέλεσμα να σχηματίζονται θεαματικοί γκρεμνοί, απ’ όπου ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει το ηλιοβασίλεμα, την άγρια θάλασσα, ή  να αισθανθεί το δέος  του απότομου ύψους.

Πηγές

Σε ορισμένα σημεία των Παξών και των Αντιπάξων, μέσα από το έδαφος πηγάζουν φυσικές πηγές νερού.

Πηγές πόσιμου νερού

Όπως είναι φυσικό, σε έναν τόπο όπως οι Παξοί όπου η ύπαρξη πόσιμου νερού είναι από τα σπουδαιότερα προβλήματα, οι φυσικές πηγές γλυκού νερού θεωρούνται θείο δώρο και, κατά το παρελθόν, τόπος συνάντησης και επικοινωνίας των κατοίκων.

Οι πηγές αυτές είναι ελάχιστες και τις περισσότερες φορές βρίσκονται σε τοποθεσίες δύσβατες. (π.χ. η πηγή στον Τρυπητό).

Ιαματικές πηγές

Από ορισμένες φυσικές πηγές αναβλύζουν από το υπέδαφος και χύνονται στη θάλασσα, θειούχα ύδατα που διαθέτουν θεραπευτικές ιδιότητες

Οι σπουδαιότερες ιαματικές πηγές του νησιού είναι των:

• Γιαννά
• Οζιά (Λίγο πριν από την Αγία Μαρίνα)
• Γλυφάδας (Στο Λογγό)

Κατά το παρελθόν τα νερά αυτών των πηγών χρησιμοποιήθηκαν για τις θεραπευτικές τους ικανότητες (ιδιαίτερα για τους ρευματισμούς). Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια δεν δίνεται η ίδια σημασία με αποτέλεσμα να έχει υποβαθμιστεί η μεγάλη τους θεραπευτική αξία.

Ανεμόμυλοι

Οι παλαιοί ανεμόμυλοι, (ορισμένοι από τους οποίους δεσπόζουν ακόμη σε πανοραμικά μέρη) είναι από τα  πλέον αξιόλογα μνημεία του νησιού.  Η έλλειψη τρεχούμενου νερού κατά την θερινή περίοδο με την ταυτόχρονη ύπαρξη περιοχών με ισχυρούς ανέμους, οδήγησε τους κατοίκους των Παξών στην κατασκευή των ανεμόμυλων, για το άλεσμα των δημητριακών.

Ορισμένοι από τους ανεμόμυλους που μπορεί να συναντήσει ο περιπατητής κατά την διάρκεια της παραμονής του στο νησί, είναι:

• Ο μύλος του Βελλιανίτη (1700)
• Ο ανεμόμυλος του Λεσιανίτη, πάνω από τους γκρεμούς στο Μουσμούλι (1780)
• Ο ανεμόμυλος του μικρού νησιού του Αγίου Νικολάου, στην είσοδο του Γάϊου (1798)
• Οι ανεμόμυλοι της Καστανίδας, του Λογγού και της Λάκακας (1820-1822)

 Στέρνες

Το πρόβλημα της έλλειψης πόσιμου νερού ανάγκασε τους κατοίκους των Παξών να κατασκευάσουν στέρνες για την συλλογή και αποθήκευση  του νερού της βροχής.

Κτισμένες με πέτρα, που υπάρχει άφθονη στο νησί, οι περισσότερες είναι στρωμένες με πλάκες και συγκεντρώνουν το νερό είτε από το πλακοστρωμένο μέρος τους είτε  λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.

Ορισμένες από τις Στέρνες που μπορεί να παρατηρήσει ένας επισκέπτης είναι:

• Η στέρνα των Αγίων Αναργύρων. Άρχισε να κτίζεται το 1809, κατά τη διάρκεια της Γαλλικής περιόδου, και τελείωσε το 1821, κατά τη διάρκεια της Αγγλικής περιόδου.
• Η στέρνα των Αγίων Αποστόλων, στον Γάϊο. Άρχισε να κατασκευάζεται περίπου το 1825 και τελείωσε το 1835.
• Το Μαντρόπουλο. Κτίστηκε περίπου το 1832 και επισκευάστηκε πρόσφατα.
• Η στέρνα του Τζίλιου, στον Λογγό. Κτίστηκε περίπου το 1837.
• Η στέρνα του Κάμπου. Κτίστηκε το 1862.
• Η στέρνα στον Μαλέθωνα, στην περιοχή του Οζιά. Κτίστηκε το 1884.
• Η στέρνα της Φουντάνας. Κτίστηκε το 1890.

Εκκλησίες

Στο νησί υπάρχουν 2 παλαιοχριστιανικοί ναοί και 62 εκκλησίες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι του 17ου και 18ου αιώνα. Οι πιο παλαιές εκκλησίες είναι ο ναός της Αγίας Μαρίνας στο Πόρτο Οζιά και ο ναός του Αγίου Στεφάνου, λίγο παραπάνω, που κτίστηκαν περίπου τον 8ο αιώνα.

Από τις εκκλησίες που λειτουργούν, ίσως η πιο επιβλητική και η πιο όμορφη είναι αυτή της Υπαπαντής, στη Λάκκα, κτισμένη το 1600. Ο ναός είναι δίτρουλος και διαθέτει ένα καταπληκτικό τέμπλο.

Η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους (είναι ο πολιούχος άγιος του νησιού), κτίστηκε το 1737. Παξινοί τεχνίτες κατασκεύασαν το υπέροχο πυργωτό καμπαναριό.

Στο νησί των Αντιπάξων βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Αιμιλιανού που κτίστηκε πριν το 1686.

Παλαιά σπίτια και αρχοντικά

Συχνά, ανάμεσα στις φυσικές ομορφιές του νησιού ο επισκέπτης συναντά όμορφες αρχιτεκτονικές κατασκευές παλαιών σπιτιών και αρχοντικών, κατοικήσιμων ή εγκαταλειμμένων, με ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες στα υλικά και στο στυλ κατασκευής.

Ξερολιθιές

Το λιγοστό εύφορο έδαφος του νησιού συχνά προστατεύεται από  ειδικές πέτρινες κατασκευές που ονομάζονται “ξερολιθιές”.Ταυτόχρονα, οι ξερολιθιές  ορίζουν τα όρια της γεωργικής γης και αποτελούν υπέροχους μαντρότοιχους των σπιτιών και των περιβολιών.

Αρκετά τμήματα μονοπατιών διασχίζουν αγροτικές εκτάσεις μέσα από καλοκτισμένες ξερολιθιές δημιουργώντας, στον επισκέπτη, την εντύπωση της καλαισθησίας και του παράξενου.

Θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί, ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει και να συμμετέχει σε πολλές λαογραφικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις που θα τον βοηθήσουν να καταλάβει καλύτερα τον τόπο και τον λαό που έχει επισκεφτεί.

Οι κυριότερες από αυτές είναι:

 Η λιτανεία των Αγιών Αποστόλων

Στις 29 Ιουνίου πραγματοποιείται επιβλητική λιτανεία της εικόνας  του Απoστόλου Γάιου που φυλάσσεται στη εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (στον Γάϊο). Στη λιτανεία συμμετέχουν και οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας.

 Ο επιτάφιος της Παναγίας

Στις 15 Αυγούστου κάθε έτους, στο μικρό νησάκι της Παναγίας,  εορτάζεται η κοίμηση της Θεοτόκου, με την περιφορά του επιταφίου που βγαίνει στις 9:30 το πρωί Με το πέρας του επιταφίου, διανέμεται σε όλους τους συμμετέχοντες ζωμός και βοδινό κρέας

Το πανηγύρι της Υπαπαντής

Την Δευτέρα του Πάσχα, πραγματοποιείται μεγάλο πανηγύρι στον ναό της Υπαπαντής. Η εικόνα του ναού λιτανεύεται και μεταφέρεται στη Λάκκα όπου παραμένει ως την Παρασκευή της Ζωοδόχου. Την ημέρα αυτή μεταφέρεται στην εκκλησία της Ζωοδόχου στο Λογγό ενώ την Κυριακή μεταφέρεται στον Άγιο Νικόλαο.

Οι Παξοί και οι Αντίπαξοι σας περιμένουν!