Πρωτοχρονιάτικα έθιμα της Κέρκυρας

Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα του νησιού είναι από τα πιο ξεχωριστά στην Ελλάδα, με ρίζες που χάνονται στους αιώνες και δίνουν μια ιδιαίτερη, εορταστική πινελιά στην αλλαγή του χρόνου.

Το έθιμο της κολόνιας

Ένα άρωμα παράδοσης

Στη βόρεια Κέρκυρα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους και ραίνουν τους περαστικούς με κολόνια, συνοδεύοντάς τη με την ευχή «Καλή αποκοπή». Η ευχή αυτή σηματοδοτεί τον αποχωρισμό του παλιού χρόνου και την ευχάριστη υποδοχή του νέου. Το έθιμο, που ξεκίνησε την εποχή της Ενετοκρατίας, δημιουργεί μια ευωδιαστή ατμόσφαιρα και ενώνει ανθρώπους κάθε ηλικίας.

Το πρωινό ξύπνημα των γερόντων

«Καλημέρα σας βουνά», το έθιμο του καλωσορίσματος του νέου χρόνου

Στα ορεινά χωριά της Κέρκυρας, οι γεροντότεροι ξυπνούν τα χαράματα ανήμερα της Πρωτοχρονιάς και αγναντεύουν τον Παντοκράτορα, το ψηλότερο βουνό του νησιού, για να υποδεχτούν τον νέο χρόνο. Με κατάνυξη και ελπίδα, λένε τον παραδοσιακό χαιρετισμό:

«Καλημέρα σας βουνά και καλή πρωτοχρονιά, σαν τα βουνά να είμαι γερός, σαν την θάλασσα ξυπνός και σαν τα θαλασσοκύματα να κάνω τα θελήματα…».

Στις περιοχές του Όρους και του Αγύρου οι γυναίκες από πολύ νωρίς την ημέρα της Πρωτοχρονιάς η νοικοκυρά έβγαινε από το σπίτι της, έκανε το σταυρό της κατά την ανατολή και ευχόταν:

«Καλή μέρα σας βουνά- καλή χρονιά σαν κι εσάς να είμαι γερή – και σαν τα πουλιά ξυπνή».

Στη συνέχεια έμπαινε πάλι σπίτι της και προχωρούσε προς το τζάκι (τη  «στια» όπως έλεγαν οι παλιοί). Εκεί από το προηγούμενο βράδυ είχε μαζέψει ένα μικρό σωρό τη στάχτη από ξύλα. Αυτό το σωρό ανακάτευε με τα χέρια και έλεγε:

«Αβγά – πουλιά, αβγά – πουλιά και οι νοικοκυραίοι καλά.  Χίλια μύρια τα καλά του σπιτιού μου. Χίλια μύρια στάρια, λάδια και κρασιά και πολλά τα μπαρμπαρά».

Την ευχή αυτή επαναλάμβανε τρεις φορές. Την ίδια ευχή την δέχονταν και από τα παιδιά που γυρνούσαν από το πρωί στα σπίτια και επειδή θεωρούσαν ότι τα παιδιά ήταν αθώα πίστευαν ότι η ευχή τους θα πιάσει και ότι είχαν όπως το λέμε ακόμα και στις μέρες μας «καλό ποδαρικό».

Η Στρίνα

Μια παράδοση γεμάτη χαρά για τα παιδιά

Η «Στρίνα» είναι από τα πιο αγαπημένα έθιμα των Κερκυραίων. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά λαμβάνουν χρηματικά δώρα από τους συγγενείς τους, μια πράξη που συμβολίζει την καλοτυχία και την ευημερία για τη νέα χρονιά. Η λέξη «Στρίνα» έχει λατινική προέλευση, από το strena που σημαίνει «αίσιος οιωνός» ή «δώρο της Πρωτοχρονιάς».

Στα λιμάνια

Η μαγεία της αλλαγής του χρόνου

Τα μεσάνυχτα, με την έλευση του νέου χρόνου, τα πλοία στα λιμάνια της Κέρκυρας φωταγωγούνται, χαιρετίζοντας με τον δικό τους τρόπο τη νέα αρχή. Η βοή των καραβιών, που φτάνει μέχρι την Ήπειρο, συνοδεύει τις μελωδίες των φιλαρμονικών και των χορωδιών, οι οποίες ντύνουν με μουσική τα καντούνια και τις γειτονιές.

Το ρόδι

Το σπάσιμο του ροδιού είναι ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά πρωτοχρονιάτικα έθιμα, που συμβολίζει την καλοτυχία, την ευημερία και την αφθονία για τη νέα χρονιά. Το ρόδι, από την αρχαιότητα, θεωρείται ιερός καρπός γεμάτος συμβολισμούς: οι σπόροι του αντιπροσωπεύουν την αφθονία και την ευημερία, ενώ το έντονο κόκκινο χρώμα τους συμβολίζει τη ζωή και την καλή τύχη.

Η διαδικασία του εθίμου

Την Πρωτοχρονιά, αφού περάσει η αλλαγή του χρόνου, η οικογένεια επιστρέφει στο σπίτι μετά την εκκλησία. Ο νοικοκύρης, ή όποιος έχει οριστεί ως “τυχερός” της οικογένειας, σπάει το ρόδι στην είσοδο του σπιτιού, λέγοντας:

«Με υγεία, ευτυχία και καλοτυχία το νέο έτος!»

Όσο περισσότεροι σπόροι σκορπιστούν, τόσο περισσότερη τύχη πιστεύεται ότι θα φέρει η νέα χρονιά.

Η κρεμμύδα

Το κρέμασμα της κρεμμύδας είναι ένα ιδιαίτερο πρωτοχρονιάτικο έθιμο που συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική παράδοση. Η κρεμμύδα, γνωστή και ως σκυλοκρέμμυδο, είναι ένα φυτό με έντονη ζωτικότητα, καθώς μπορεί να φυτρώσει και να αναπτυχθεί ακόμη και όταν φαίνεται «νεκρή». Αυτός ο συμβολισμός την καθιστά σύμβολο της αναγέννησης, της καλοτυχίας και της νέας αρχής.

Το έθιμο και η διαδικασία

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, οι οικογένειες κρεμούν μια κρεμμύδα στην εξώπορτα του σπιτιού τους. Η πράξη αυτή θεωρείται ευχή για υγεία, ανανέωση και μακροζωία, καθώς η ζωτικότητα της κρεμμύδας «μεταφέρεται» στο σπίτι και τους ανθρώπους που ζουν σε αυτό.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς στην Κέρκυρα

Η Μοναδική Παραλλαγή του Νησιού

Τα Κερκυραϊκά Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα αποτελούν μια μοναδική παραλλαγή της κλασικής εκδοχής που τραγουδιούνται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η ιδιαίτερη μελωδία τους, που θυμίζει καντάδα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοπική παράδοση και την ιστορία του νησιού.

Η παραλλαγή αυτών των καλάντων ξεχωρίζει όχι μόνο για τη μουσική της διάσταση αλλά και για τους στίχους της, οι οποίοι αφιερώνονται στον Άγιο Βασίλειο, τον αγαπημένο Άγιο των μικρών και μεγάλων. Η αναφορά στην Καισάρεια, ως τόπο καταγωγής του Αγίου, προσδίδει στην εκτέλεση των καλάντων έναν πνευματικό και ιστορικό χαρακτήρα. Η μελωδία, σε συνδυασμό με την ιδιόμορφη εκφορά των στίχων, προσφέρει μια μοναδική μουσική εμπειρία, γεμάτη συναισθηματική φόρτιση.

Η Κέρκυρα, με τη μουσική της παράδοση και την ξεχωριστή παραλλαγή αυτών των καλάντων, προσφέρει στους επισκέπτες και κατοίκους της μια μοναδική αίσθηση της Πρωτοχρονιάς, που δεν συναντάται πουθενά αλλού στην Ελλάδα.

Οι στίχοι από τα Κερκυραϊκά Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι αρχή του Γεναρίου

Την μνήμην εορτάζομεν του Μέγα Βασιλείου

Βασίλειε θαυματουργέ ήρθα να σε παινέσω

που στων αγγέλων το χορό βρίσκεσαι εν τω μέσω

Της Καισαρείας γέννημα, βλαστός Καππαδοκίας

και ποιητής και λυτρωτής της θείας λειτουργίας

Κάνω λοιπόν καλήν αρχήν επαίνους να συνθέσω,

τον Άγιον Βασίλειον για να τον επαινέσω

Να σας ειπώ τα θαύματά που έκανε αυτός του με του

Θεού τη Δύναμη που ήταν βοηθός του

Κι αφέντες καλησπέρα σας καλήσπερίσματά σας

κι ο άγιος Βασίλειος να’ ναι βοήθειά σας!

Ζήστε την Πρωτοχρονιάτικη μαγεία της Κέρκυρας

Η Κέρκυρα είναι το ιδανικό μέρος για να αποχαιρετήσετε τον παλιό χρόνο και να καλωσορίσετε τον καινούργιο. Γευτείτε παραδοσιακές συνταγές, μυηθείτε στα μοναδικά έθιμα και νιώστε τη μαγεία του νησιού που καταφέρνει να συνδυάζει το παρελθόν με το παρόν.

Κάντε την Πρωτοχρονιά σας ξεχωριστή, επιλέγοντας την Κέρκυρα ως τον επόμενο εορταστικό σας προορισμό!