Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας

Μέσα σε ένα δασώδη λόφο, δίπλα στο Μον Ρεπό κρύβεται το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας. Το μοναστήρι με τα γραφικά κελιά βρίσκεται κοντά στην είσοδο του Μον Ρεπό και αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα γυναικεία μοναστήρια του νησιού (αναφέρεται σε έγγραφο του 1478). Διέθετε επίσης μεγάλη κτηματική περιουσία, όπως προκύπτει από συμβόλαια του 16ου και 17ου αιώνα. Το 1716 με την επιδρομή των Τούρκων πολλά έγγραφα κάηκαν και καταστράφηκαν καθώς υπεξαιρέθηκε και μεγάλο μέρος των κτημάτων.

Η μέχρι και σήμερα διασωθείσα προφορική παράδοση αναφέρει πως το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας κτίστηκε κατά το 14ο αι. από δύο εγγάμους ιερείς, μετά το θάνατο των οποίων οι πρεσβυτέρες χήρες τους ενδύθηκαν το μοναχικό σχήμα και έζησαν βίο μοναχικό στη μονή. Μάλιστα, αυτές είχαν συγγένεια, ήταν πεθερά και νύφη. Αναφέρεται επίσης πως σε αυτές οφείλεται η ανεύρεση της εικόνας της Αγίας Ευφημίας: κάποια νύχτα η πεθερά είδε στον ύπνο της μία κοπέλα με λευκό μαντήλι στο κεφάλι (έτσι εικονίζεται στην παλαιά αγιογραφία της μονής η Αγ. Ευφημία), η οποία της υπέδειξε την περιοχή όπου βρισκόταν θαμμένη η εικόνα της. Η πεθερά διηγήθηκε το όνειρό της στη νύφη της, και μαζί βρήκαν τον τόπο όπου υποδείχτηκε στο όνειρο. Εκεί, και μέσα στα ερείπια ενός παλαιού ναού, βρήκαν την εικόνα της Αγίας, αγιογραφημένη πάνω σε τοίχο, η οποία μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε αυτή την ίδια ακριβώς θέση που τη βρήκαν, εντός του σημερινού ναού, στο βόρειο τμήμα του τέμπλου.

Το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας, αν και αρχικά και για πολλά χρόνια ιδιόκτητο, ανέκαθεν, από την εγκαταβίωση των πρώτων μοναχών μέχρι και σήμερα, λειτουργούσε ως κοινόβιο.

Στο ιερό βήμα του καθολικού φυλάσσεται τεμάχιο του Ιερού Λειψάνου της Αγ. Ευφημίας, το οποίο προσφέρεται για προσκύνηση και ευλογία των πιστών δύο φορές το χρόνο, 11 Ιουλίου και 16 Σεπτεμβρίου, ημέρες εορτής της Μονής.

Παρόλες τις δυσκολίες η μονή διατηρούσε πάντοτε μία δραστήρια πνευματικά αδελφότητα μοναζουσών. Σε παλαιότερες εποχές η αδελφότητα αυτή έφτανε να αριθμεί αρκετά μέλη, στα μέσα του 19 αι. είναι καταγεγραμμένες 16 μοναχές. Σήμερα έχουν μείνει δύο.

Ανέκαθεν η αδελφότητα της μονής είχε ως εργόχειρο αυτό που η παράδοση αναφέρει ως ασχολία της Αγίας (λέγεται ότι η Αγία Ευφημία, νέα κοπέλα, ήταν ραφτοπούλα), τον αργαλειό. Επίσης οι αδελφές απασχολούνταν στη μελισσοκομία, την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια των λιγοστών ελαιώνων της μονής.

Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας, ιστορία

Κατά την ενετική κατοχής, η οποία δεν αναγνώριζε ξεχωριστή ορθόδοξη εκκλησιαστική κοινότητα, δημιουργήθηκε μία σειρά άλλων μεγάλων νομικών προβλημάτων. Το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας ως προς τη νομική του υπόσταση ήταν ιδιόκτητο. Ανήκε δηλαδή κατά κυριότητα σε μία σειρά από φυσικά πρόσωπα, τα οποία το κληροδοτούσαν στους διαδόχους τους. Ο αναφερόμενος Αντώνιος Μοσούλης υπήρξε ένας από τους πρώτους κτήτορες του μοναστηριού, ενώ μέλη της οικογένειας Μοσούλη υπήρξαν διαδοχικά κτήτορες μέχρι τα τέλη του 16ου αι. Τελευταίος κτήτορας από την πλευρά της οικογένειας αυτής υπήρξε ο ιερομόναχος Σάββας Μοσούλης, ο οποίος, λόγω της ιδιότητάς του, δεν είχε φυσικούς διαδόχους. Την εποχή όμως που πέθανε, τέλη του 16ου αι, υπήρχε ήδη στο μοναστήρι αδελφότητα μοναχών και ηγουμένης.

Στα σύνορα του μοναστηριού και προς την παραλία κτίστηκε το 1828-1832 η θερινή έπαυλη του Άγγλου Αρμοστή. Αυτή, γνωστή πλέον ως Mon Repo, με την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα το 1864 παραχωρήθηκε για χρήση στον τότε βασιλιά Γεώργιο Α΄, και  από τότε και μέχρι το 1967 χρησιμοποιήθηκε από την πρώην βασιλική οικογένεια ως θερινή κατοικία. Αυτό όμως δημιούργησε μία νέα περιπέτεια. Ο βασιλιάς Γεώργιος θέλησε να διευρύνει το κτήμα της κατοικίας του ενοικίασε μεγάλο τμήμα του μοναστηριού, περιορίζοντας κατά πολύ το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας, το οποίο μετέτρεψε σε κήπο. Με την αλλαγή του πολιτεύματος, η παλαιά βασιλική περιουσία περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο, το οποίο την έδωσε στους κατά τόπους δήμους, το ενοικιασθέν κτήμα λοιπόν της μονής δόθηκε στο δήμο και μέχρι σήμερα αποτελεί κοινόχρηστο δημοτικό χώρο.

Το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας είχε μετόχι το ναό του Αγίου Παντελεήμονα, που βρισκόταν ανατολικά αυτού και που καταστράφηκε το 1799 στον πόλεμο μεταξύ Ρωσότουρκων και Γάλλων. Από το ναό αυτό πήρε και το πρώτο του όνομα το Μον Ρεπό, που ονομαζόταν casa di San Pantoleone. Το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας είχε επίσης μετόχι της το πολύ γνωστό εκκλησάκι της Παναγίας των Βλαχερνών, που βρίσκεται σε ένα νησάκι στον κόλπο του Κανονιού, και ενώνεται με τη στεριά με μία πολύ στενή λωρίδα γης, και σήμερα αποτελεί ίσως το πιο διάσημο και φωτογραφημένο αξιοθέατο της Κέρκυρας. Το μετόχι αυτό το Μοναστήρι Αγίας Ευφημίας το έδωσε στην Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας, και η εκεί εγκαταβιούσα μοναχή εισήλθε και εγκαταβίωσε στην αδελφότητα της Αγ. Ευφημίας.